پذیرش هدفمندی ترتیب آیات در سوره‌های قرآن کریم از ویژگی‌های روی‌کرد تفسیری معاصر است که مفسر را در دست‌یابی به مقصد و غرض اصلی سوره یاری کرده است. به طور قطع با حصول این هدف و غرض، مفسر با نگاهی جامع به مجموعه آیات یک سوره، تفسیری مرتبط و هدفمند از یک سوره ارائه خواهد داد و نتایجی چون اثبات اعجاز اسلوب قرآن و پاسخ به شبهات پراکندگی آیات را به دنبال خواهد داشت. «علامه طباطبایی» و «سیدقطب» از جمله مفسرانی هستند که با چنین نگاهی در گستره تفسیر خود، در موارد متعددی به بیان مقاصد سور پرداخته‌اند. آن‌چه در این نوشتار آمده است، بررسی دیدگاه این دو مفسر در این خصوص است تا به حصول موارد اشتراک و افتراق آن‌ها در مبانی مقاصد سور و راه‌های کشف آن‌ها بینجامد. مبانی به دست آمده در این تحقیق شامل؛ توقیفی بودن ترتیب آیات در سوره‌ها، قرار گرفتن آیات قرآن در مجموعه‌ای به نام سوره، ضرورت اعجاز در پیوستگی قرآن و خطابی بودن متن قرآن می‌باشد و کشف این مقاصد به واسطه بهره‌گیری از قاعده «سیاق» و «پیوند آیات ابتدایی و انتهایی» است که چگونگی آن به طور مشروح بیان شده ‌است.
نوشته
خانواده به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تربیتی جامعه و اثرگذارترین عامل حرکت مطلوب فرزندان، برای انتخاب سبک و شیوه زندگی اسلامی است. قرآن به‌عنوان کتابی جامع و کامل برای سعادت انسان از پرداختن به وظایف والدین در قبال فرزندان، که بن‌مایه شکل‌گیری شخصیت انسان است چیزی را فروگذار ننموده است و در مورد این نهاد بنیادین و وظایف هر یک از آنان، رهنمودهای ارزشمندی دارد که در صورت اجرای آنها، هر یک از اعضای خانواده به‌صورت صمیمی و سازنده به رشد و تکامل یکدیگر کمک می‌کنند. تربیت فرزندان از جمله وظایف والدین و جزء حقوق فرزندان محسوب می‌شود. این نوشتار با هدف ارائه راهکارهای تربیتی قرآن به والدین و با نگاه تحلیلی به دیدگاه‌های علامه طباطبایی و سید قطب سامان داده‌شده است. مفسرانی که در تفسیر خود به بعد اجتماعی آیات و آموزه‌های تربیتی و ارشادی قرآن توجه نموده و با برقراری ارتباط بین قرآن و نسل امروز، درمان مشکلات اجتماعی امروز را نهفته در آیات قرآن می‌دانند. روش تحقیق در این پایان‌نامه روش مطالعات کتابخانه‌ای شامل استفاده از کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌ها و نیز سایت‌های علمی است. دستاورد این تحقیق توصیه‌ها و آموزه‌های مهم تربیتی قرآن به والدین در دو بخش وظایف مادی شامل تأمین خوراک و پوشاک نوزاد و توصیه به بازی‌های ورزشی ورزمی است و وظایف معنوی در زمینه‌های مسائل اخلاقی از جمله صبر، مشورت، حجاب، وفای به عهد، ایثار، برادری و...، مسائل اعتقادی چون اعتقاد به توحید، نبوت و معاد و مسائل عبادی مانند نماز و روزه است که در هر بخش به‌صورت مفصل به این توصیه‌های تربیتی پرداخته‌شده است.
نوشته
یکی از مسائل بسیار مهم در قرآن کریم، سنن اجتماعی مانند هدایت، آزمایش، استدراج، امهال و ... است. اهمیّت پرداختن به این مسئله از آن روست که یک جامعة اسلامی ‌برای رسیدن به خاستگاه و جایگاه اصلی خود باید با قانون‌هایی که خداوند متعال در زندگی انسان‌ها وضع نموده، آشنا باشد، چراکه توجّه به جریان سنّت‌های الهی، بیدارکننده و حرکت‌آفرین است و انسان را بر اعمال خیر و پرهیز از اندیشه‌ها و عمل‌های نادرست برمی‌‌انگیزد. بررسی سنّت‌ها در تفاسیر معاصر به دلیل پی بردن به نحوة برداشت مفسّران از سنّت‌ها و تطبیق آنها با مسائل عصر می‌‌باشد. در این مقاله، بر آنیم به مطالعة سنّت‌های اجتماعی، در دو تفسیر «المیزان» و «فی ظلال القرآن» بپردازیم. با مقایسة این دو تفسیر، معلوم می‌‌گردد که از میان سنن، تنها در موضوع، امامت بین دو مفسّر اختلاف بنیادین وجود دارد. برای انجام کار، سنّت‌ها در دو قسم مطلق و مقیّد تقسیم‌بندی شده است و از هر قسم، سه سنّت مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. ابزار کار در این مقاله منابع کتابخانه‌ای است.
نوشته
شفاعت همان بهره گرفتن از رحمت گسترده و مغفرت خداونددر پرتو وساطت اولیای الهی می‌باشد، و کسانی که خداوند متعال از آنان راضی بوده و با دین مرضیّ او از دنیا رفته، و لیاقت دریافت شفاعت را داشته باشند از آن بهره مند شده و نجات می‌یابند، و آیاتی از قرآن مجید و روایات متواتر و فراوان و اجماع علمای اسلام و سیره مسلمین از صدر اسلام تا به امروز آن را ثابت و محرز و مسلّم نموده است.هدف از ارائه این پایان نامه عبارتست از: 1- درک صحیح مفهوم شفاعت، و برقراری یک رابطه معنوی با اولیای مقرب و شافعان 2- ایجاد امید در کسانی که به خاطر گناه به یأس و ناامیدی از رحمت الهی گرفتار شده‌اند و آنها را به سوی اصلاح گذشته و پیروی از اولیای گرامی الهی سوق می‌دهد تا آنان با بهره گیری از فیض عظمی به سعادت ابدی نائل و در رضوان الهی جای گیرند.در این مجموعه سعی نگارنده بر این بوده ضمن مطالعه کتاب شریف تفسیر المیزان و تفسیر فی الضلال، به سایر کتب اعتقادی مرتبط با موضوع مراجعه نمایم و سوال اصلی پژوهش چنین است: تطبیق نظریه علامه و سید قطب در باره شفاعت و بیان موارد اشتراک و افتراق علامه طباطبایی و سید قطب در مسأله شفاعت چگونه است؟ به نظر می رسد، علامه و سید قطب کلیات شفاعت را قبول داشته و در مواردی از جمله در موارد و شرایط شفاعت کنندگان و شرایط شفاعت با هم اختلاف نظر دارند.شفاعت از ماده (ش ف ع) در مقابل کلمه (وتر) بوده ،در واقع شخصی که متوسل به شفیع می‌شود؛ نیروی خودش به تنهایی برای رسیدنش به هدف کافی نیست، لذا نیروی خود را با نیروی شفیع گره می‌زند، تا به آنچه می‌خواهد نائل گردد. پیشنهاد: بهتر است که دیگر موضوعات مبتلابه هم توسط سایر محققین از دیدگاه این دو مفسر بزرگ قرآن مورد بررسی قرار گیرد.در این پایان نامه آیاتی که در مورد شفاعت بوده از دیدگاه علامه و سید قطب مورد بررسی قرار گرفته به وضوح ثابت می‌شود که شفاعت، از دیدگاه علامه و سید قطب یکی از اصول پذیرفته شده در اسلام است؛ و هیچ مسلمانی منکر اصل مسأله شفاعت در روز قیامت نیست. و هردو مفسر بزرگ قرآن ، قائل به شفاعت تکوینی و تشریعی می باشند. از نظر علامه شفاعت، هم برای زیادت منفعت بوده و هم در مورد اسقاط عذاب گناهکاران بکار می رود، برخلاف سید قطب که قائلند شفاعت فقط برای زیادت منفعت می باشد.
نوشته
نظریه « تفسیر ساختاری » به این معنا که میان آیات هر سوره از قرآن یکپارچگی و وحدت محتوایی و مضمونی وجود دارد، نظریه ی نسبتا جدیدی است که بر دو مبنای توقیفی بودن چینش آیات و وحدت موضوعی سور، استوار است و مانند هر نظریه ی دیگری مخالفان و موافقانی داشته است. علامه طباطبایی (ره)، مفسر بزرگ شیعه و سید قطب و سعید حوی از مفسران بزرگ اهل سنت، به این نظریه معتقد و بر مبانی آن پایبند می باشند؛ بگونه ای که آثار این اعتقاد بوضوح در تفاسیر ایشان ( المیزان، فی ظلال القرآن، الاساس فی القرآن ) مشهود است. این مقاله با هدف دفاع از این نظریه و با تکیه بر روش توصیفی _تحلیلی، به مقایسه ی تفسیر ساختاری سوره ی مبارکه ی شوری و موضوع محوری در نظر گرفته شده برای آن توسط این سه مفسر، پرداخته است و در مقام نتیجه بر آن است که در هر سه تفسیر با وجود اختلاف روش جزئی مفسران، موضوع وحی، به عنوان موضوع محوری سوره ی شوری معرفی شده است که این امر به نوبه ی خود سهمی در اثبات ضابطه مند و غیر سلیقه ای بودن این شیوه از تفسیر را ایفا می کند.
نوشته
دین گریزی به همان اندازه که می تواند یک مقوله دینی باشد، یک مقوله اجتماعی هم هست. در واقع دین گریزی بحثی است که از یک سو به منابع اصیل دینی و به گوهر و حقیقت دین مربوط می شود و از سوی دیگر با اختلاف قشرهای مختلف اجتماعی حکمش فرق می کند. برخی از حقیقت دین بی خبرند وتصوری درست از دین ندارند . در واقع اینها دین را یک امر غیر معقول وغیر منطقی می پندارند خصوصا قشرهایی که با اندیشه غربی و علم و فلسفه غرب آشنا هستند. برخی دیگر دین را منافی علوم جدید و پیشرفت صنعت وتوسعه می دانند وبرخی می پندارند با دینداری نمی شود ،خوشبخت بود وزندگی درست و حسابی داشت ودیگر اینکه گروهی در مسیر مفاسد اخلاقی افتاده اند. این فساد اخلاقی زمینه اعراض آنها از دین می گردد؛ چون دین را مزاحم تمنیات خود می دانند. هیچ کس نمی تواند به طور کامل با دین قطع رابطه کند ؛ زیرا دین یک امر فطری است . دین برنامه سعادت و رستگاری بشر است که ثمرات بی شماری در فرد و اجتماع دارد. دستیابی به سعادت تضمین شده از سوی خداوند، درحیات دنیوی و اخروی، مستلزم پایبندی به دین و دینداری است. به منظور پی بردن به علل ، آثار و راه کارهای دین گریزی نزد مفسران قرآن این تحقیق را از دیدگاه چند تن از مفسران اجتماعی نظیر علامه طباطبایی، آیت الله مکارم شیرازی، سید قطب و شیخ محمد عبده بررسی می نماییم. امید است راهگشا و مفید باشد.
نوشته
ابلاغ وحی و دعوت به پذیرش آن، دو محور اصلی وظیفه انبیاء است. در باره تمسک پیامبران به جهاد در راستای انجام وظیفه خود، دو دسته آیه وجود دارد؛ دسته‌ای به مبارزه و جهاد ابتدایی دعوت می‌کند و دسته‌ای دیگر عدم اکراه و پذیرش دین توسط مخالفان را توصیه می‌نماید. مفسران در حل تعارض آیات جهاد پاسخ‌های متفاوتی داده‌اند. مقاله حاضر به‌دنبال توصیف، تبیین و تحلیل انتقادی آراء دو مفسر معاصر سید قطب و علامه طباطبایی در این زمینه است. نتیجه مقاله آن است که سید قطب به کمک نظریه مرحله‌ای بودن آیات، در حل این تهافت ظاهری کوشیده است و جهاد را نوعی مبارزه انقلابی با هدف نابودی نظام‌های بشری و استقرار حاکمیت خدا بر زمین دانسته و به جهاد ابتدایی معتقد شده است؛ علامه طباطبایی با پذیرش عدم اکراه در دین، آیات جهاد را از محکمات قرآن دانسته و به حل این تعارض پرداخته است.
نوشته
بررسی و تطبیق آراء تفسیر پژوهان پیرامون موضوعات اجتماعی و مسائل روز جامعه یکی از انواع تحقیقات کاربردی در زمینه‌ی تفسیر پژوهی می‌باشد. در این پژوهش تلاش شده است اندیشه‌های دو مفسر بزرگ جهان اسلام، «علامه طباطبایی» و «سید قطب» که از شخصیّت‌های برجسته و نامدار در تفسیر قرآن و نظریه‌پردازان توانا در زمینه‌ی ایدئولوژی اسلامی می‌باشند در دو تفسیر آن‌ها به ویژه «المیزان » و« فی ظلال القرآن » تجلی یافته است، از اهمیت ویژه‌ای برخورداراست. این پژوهش با روش و رویکردی تحلیلی- مقایسه‌ای آراء و اندیشه‌های اجتماعی این دو مفسر در زمینه‌های «ماهیت جامعه و علل پیدایش آن»، «نهادهای اجتماعی (خانواده و حکومت)»، و «عدالت اجتماعی» را بررسی نموده و به نتایج زیر دست یافته است: که هردو مفسر برای فرد و جامعه اهمیت ویژه قائل هستند؛ اما فلسفه و منشأ شکل‌گیری جامعه از نگاه آن دو متفاوت است. علامه منشأ را ناشی از اضطرار و نیاز فطری برای تشکیل اجتماع می‌داند، در حالی که سیدقطب عامل عقیده را دلیل پیدایش جامعه ذکر می‌کند. علامه و سیدقطب، جامعه‌ی مطلوب را جامعه‌ی دینی واسلامی و اولین تشکل مهم اجتماعی را خانواده می‌دانند. آن‌ها وجود حکومت و عدالت را برای جامعه ضروری می‌دانند و عدالت را به معنای برابری مطلق نمی‌دانند. علامه شرایط قوانین صحیح در جامعه اسلامی را بیان نموده و سید قطب هدف از اجرای قانون را ذکر کرده است.
نوشته
«پیوستگی سوره» شاخه‌ای پُراهمیّت از دانش مناسبت در قرآن است که به ‌لحاظ نقش منحصربه‌فرد آن در تفسیر، بسیار مورد توجّه مفسّران و قرآن‌پژوهان -به‌ویژه در نیم قرن اخیر- قرار گرفته است. بر اساس این نظریه، هر سوره بر یک غرض یا محور اصلی استوار است، به‌گونه‌ای که تمامی موضوعات سوره حول آن غرض، وحدت فراگیر سوره را رقم می‌زند. پژوهش حاضر قصد دارد ضمن بررسی سیر تاریخی اندیشه پیوستگی سوره و تبیین مبانی نظریه، نقش و تأثیر آن را در تفسیر، با مطالعه تطبیقی میان دو تفسیر نام‌دار جهان اسلام، یعنی: «المیزان» علامه طباطبایی و «فی ظلال القرآن» سیّدقطب مورد واکاوی قرار دهد. در پژوهش حاضر تلاش شده به شکلی نوین و همه‌جانبه، کارکردهای اعتقاد به پیوستگی سوره در تفسیر قرآن معرّفی و دسته‌بندی شود. بر اساس نتایج به دست آمده، این کارکردها را می‌توان به انواع شش‌گانه: «ساختاری»، «زمینه‌ای»، «شناختی»، «اثباتی»، «تبیینی» و «سنجشی» تقسیم نمود. هم‌چنین بررسی‌های تطبیقی میان دو تفسیر مذکور نشان می‌دهد: علامه طباطبایی با رویکرد ویژه تبیینی- انتقادی در تفسیر المیزان، به استناد این نظریه، به تبیین مفهوم و مقصود آیات و تبیین پیوندها و ارتباطات درونی سوره پرداخته و در مقام ارزیابی روایات و اقوال تفسیری برآمده است که بر این اساس می‌توان گفت از کارکردهای تبیینی و سنجشی اعتقاد به پیوستگی سوره به شایستگی بهره برده است. سیّدقطب نیز با نگرش غالب پذیرشی- اثباتی در تفسیر خود و با رویکردی کلّی-نگرانه‌تر، اهتمام شایانی در راستای اثبات وحدت موضوعی سوره‌ها و به تصویر کشیدن ارتباط و پیوستگی میان آیات سوره مبذول داشته است.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer