هانرى كربن (۱۹۰۳ – ۱۹۷۸م)
فیلسوف، شیعه‌شناس، استاد مطالعات اسلامی و ایران‌شناس فرانسوی و از نخستین متفکران و محققان اروپایی است که به تتبعات وسیع در تشیع پرداخت و عرفان و تفکر ایرانی اسلامی بویژه شیعی را به غرب شناساند.
در چهاردهم آوریل 1903 در پاریس متولد شد.
کسب علم و دانش
در دوران كودكى آموزش‌هاى مذهب كاتوليك را آموخت. سپس به مدرسه علوم مسيحى رفت و به نهضت پروتستان علاقه‌مند شد. وى براى ادامه تحصيل به دانشگاه سوربن رفت و در سال 1925م ليسانس گرفت. يك سال بعد، گواهى‌نامه عالى فلسفه و در سال 1928م ديپلم تتبعات عالى دانشگاه پاريس و سرانجام در سال 1929م، ديپلم مدرسه السنه شرقى پاريس را اخذ نمود. در همين سال‌ها با زبان‌هاى عربى، فارسى و پهلوى آشنا شد.
وى از شاگردان فيلسوفان بزرگى از جمله ادموند هوسرل، ارنست كاسيرر، اميل بريه، اتين ژيلسون و لویی ماسینیون بوده‌است. همچنين او نخستين مترجم آثار مارتين هايدگر به فرانسوى است.
وى بعدها، نزد لویی ماسینیون رفت و نسخه‌اى از كتاب «حكمة الاشراق» سهروردی را از او دريافت كرد. اين كار تاثير روحى فراوانى بر كربن نهاد و او را راهى شرق نمود. نخستين مقاله‌اش در نشريه بررسى‌هاى فلسفى، درباره يكى از آثار سهروردی به طبع رسيد و اولين اثر مستقل او به زبان فرانسه، در خصوص سهروردى، در سال 1939م تحت عنوان «سهروردى مؤسس حكمت اشراق» چاپ شد.
كربن مدت‌ها رياست انستيتو فرانسه و ايران را عهده‌دار بود و به همت او، مشاهيرى چون سهروردی، روزبهان و ملاصدرا براى جامعه علمى و فرهنگى اروپا به نام‌هايى آشنا مبدل گرديد. در جهانى كه برخورد ميان فرهنگ‌هاى گوناگون، پيوسته با شكاف‌هاى بيشتر مواجه مى‌شد، وى نمونه‌اى از تلاش فوق العاده براى تفاهم بود.
كربن را بايد فيلسوف و مفسر حكمت معنوى شيعه ناميد. مطالعات او در آثار عرفانى، لطف و جذبه وصف‌ناپذيرى به آثارش بخشيده است. كربن خود در اين باره مى‌گويد: پرورش من از آغاز فلسفى بود. به همين دليل، نه به معناى دقيق كلمه متخصص زبان و فرهنگ آلمانى هستم و نه مستشرق؛ فيلسوفى رهروام به هر ديارى كه راهبرم شوند. اگر چه در اين سير و سلوك از فرايبورگ، تهران و اصفهان سر درآورده‌ام؛ اما اين شهرها از نظر من، مدينه‌هاى تمثيلى‌اند؛ منازلى نمادين از راه و سفرى هميشگى و پایدار.
وى مدت 25 سال به ايران آمد و با متفكرينى هچون علامه طباطبایی، سیدجلال‌الدین آشتیانی، مهدى الهى قمشه‌اى، سيد كاظم عصار و سيد حسين نصر به گفتگو درباره فلسفه اسلامى، به خصوص حكمت صدرايى پرداخت.
وى وقتى آوازه عرفان و فلسفه علامه طباطبایی را شنيد، شيفته عظمت علمى، كمالات معنوى و فضايل اين حكيم وارسته گرديد. از اين رو وقتى كه به منظور شناخت تشيع، سالى چند ماه از پاريس به ايران مى‌آمد و در اين سرزمين به پژوهش در مورد مذهب شيعه مى‌پرداخت، توسط برخى از اساتيد دانشگاه، از محضرعلامه طباطبایی تقاضا نمود كه به وى كمك كند. آن فيلسوف عالى مقام كه از فعالیت‌های علمى و اشتياق معنوى اين محقق با خبر بود، خواسته‌اش را اجابت كرد و با وجود كهن سالى و ضعف مزاج، هر دو هفته يك بار از قم به تهران مى‌آمد تا در جلسه‌اى علمى به سؤالات كربن پاسخ دهد و معارف و حقايق گران‌بهاى تشيع را در اختيار او و عده‌اى از استادان دانشگاه قرار دهد و بدين وسيله شناخت صحيح شيعه، براى جهان غرب، توسط هانرى كربن هموار گرديد.
در محفلى كه حلقه اصحاب تاويل نام داشت، ديدار منظم اين دو شخصيت صورت مى‌گرفت. با وجود مشكل زبانى به وسيله ترجمه، ارتباط و گفت و گو ميان آن دو بزرگوار برقرار مى‌شد. كربن مصاحبه‌هاى متعددى طى سال‌هاى 1337 و 1338ش با علامه طباطبایی درباره عقايد، تعاليم و تاريخ تشيع به عمل آورد.
كربن عقيده داشت كه راه يافتن به عالم معنويت شيعى، كارى سهل و آسان نمى‌باشد؛ زيرا تشيع حرم معرفت باطنى اسلام است و از ويژگى‌هاى آن احساس شرمى وافر در قبال مسائل دينى، متانت و وزانتى است كه وقتى مخاطب يقين حاصل كرده باشد، بند از نقاب مى‌گشايد.
به نظر كربن، تشيع در حكم معناى درونى اسلام است كه اين باطن از نخست و به طور كامل، همان تعاليمى است كه از امامان به پيروانشان و از آن‌ها به ديگران انتقال يافته است. بشريت بدون وجود اين خلفاى الهى، قادر به ادامه حيات نيست؛ خواه از اين امر آگاه و يا غافل باشد. در مذهب شيعه، تنها با تكيه و پيوند ميان ولايت و امامت و تفسيرهاى ظاهرى و باطنى، پيامبرشناسى ظهور يافته كه از يك سو به تفسير ظاهر شريعت و از سوى ديگر به تاويل آن محدود مى‌گردد.
كربن مى‌گويد: با سيماى امام دوازدهم(عج) است كه تشيع نهانى‌ترين سر خود را به ما عرضه مى‌كند و اين موضوع بر تارك كاخ رفيع الهيات و حكمت معنوى نشسته است.
بیژن عبدالکریمی می‌گوید: کثرت شخصیت‌های علمی، دینی و فلسفی که کربن در طول حیاتش با آن‌ها مواجه شده و از آن‌ها اثر پذیرفته‌است، بی‌نظیر است تا آنجا که زندگی فکری و نظری وی به این اعتبار به افسانه می‌ماند.
ازدواج:
در سال ۱۹۳۳ کوربن با استلا لینهارت دختر کشیش و انسان‌شناس فرانسوی، موریس لینهارت، ازدواج کرد.
وفات
وی سرانجام در ۷ ژوئیه ۱۹۷۸ میلادی در سن ۷۵ سالگی در پاریس فرانسه درگذشت.
آثار
ارض ملكوت از ايران مزدايى تا ايران شيعى: كالبد انسان در روز رستاخيز، الشيعه الاثنا عشريه، المشاعر، المقدمات من كتاب نص النصوص فى شرح فصوص الحكم، تاريخ فلسفه اسلامى، جامع الاسرار و منبع الانوار، رساله فى اعتقاد الحكماء، روابط حكمت اشراق و فلسفه ايران باستان، روابط حكمت اشراق و فلسفه ايران باستان، عبهر العاشقين، شرح شطحيات شامل گفتارهاى شورانگيز و رمزى صوفيان، اسلام ايرانى، فلسفه ايرانى و فلسفه تطبيقى، كتاب جامع الحكمتين، مجموعه مصنفات شیخ اشراق و ...
آثار ترجمه شده:
Corbin-tabatabai
مذاکرات و مکاتبات پروفسور هانری کربن با علامه سید محمد حسین طباطبائی
تعداد صفحه: 266
نشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران (25 اسفند، 1388)
از هایدگر تا سهروردی
هانری کربن، حامد فولادوند (مترجم)
تعداد صفحه: 148
نشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (24 فروردین، 1384)
ابن سینا و تمثیل عرفانی
هانری کربن، انشاء الله رحمتی (مترجم)
تعداد صفحه: 642
نشر: جامی (17 مهر، 1387)
قطع کتاب: رقعی
بن مایه های آیین زرتشت در اندیشه سهروردی
هانری کربن، محمود بهفروزی (مترجم)
تعداد صفحه: 232
نشر: جامی (17 اسفند، 1384)
کتاب المشاعر
به کوشش : هانرى كربن
تصنیف : صدر الدين محمد شيرازى (ملاصدرا)
مترجم : بديع الملك عماد الدوله
ناشر : طهورى - تهران
چاپ دوم، 1363 شمسى
تعداد صفحه
زبان : فارسی و عربی و فرانسه
Histoire de la philosophie-islamique persan
تاریخ فلسفه اسلامی
نویسنده : هانرى كربن
مترجم : سید جواد طباطبائى
ناشر : كوير - تهران
چاپ سوم، 1380 شمسى
تعداد صفحه 513
روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان
نویسنده : هانرى كربن
مترجم : عبدالمحمد روح بخشان
ناشر : اساطير - تهران
چاپ دوم، 1384 شمسى
تعداد صفحه 128
Philo comparee persan
فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی
هانری کربن؛ ترجمه جواد طباطبایی.
تعداد صفحه: 212
نشر: مینوی خرد (01 بهمن، 1392)
ارض ملکوت
نویسنده : هانرى كربن
مترجم : ضياءالدين دهشيرى
ناشر : طهورى - تهران
چاپ سوم، 1383 شمسى
تعداد صفحه 435
آثاری نیز در تجلیل و تحلیل آراء این اندیشمند بزرگ به فارسی تالیف شده که عبارتند از:
1. در احوال و اندیشه هانری کربن؛ سید جلال‌الدین آشتیانی، هرمس
2. جشن نامه هانری کربن
3. هانری کربن آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی؛ داریوش شایگان ، نشر فروزان‌فر
4. ایستادن در آن‌سوی مرگ مهدی فدایی مهربانی
5. زائر شرق، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت یکصدمین سال تولد هانری کربن (۱۳۸۲)؛ ویراستار علمی: شهرام پازوکی و محمدامین شاهجویی؛ تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
6. کشف قاره‌های معنوی سیدحسین نصر سیدمسعود رضوی
