« نسخ » به عنوان یکی از دانشهای قرآنی، از دیرباز مورد توجه مفسّران و قرآنپژوهان و امکان وقوع آن در قرآن کریم، از جهت « نسخ » شیعه و سنی قرار گرفته است. موضوع ارتباط آن با شناخت تاریخ تشریع و قانونگذاری و مراحل مختلف آن در اسلام، شیوه تربیتی این دین مبین و شناخت احکام نورانی آن، اهمّیّت ویژهای دارد؛ به همین دلیل، از عصر نزول تاکنون، همواره محلّ عنایت دانشمندان خاصّه و عامه بوده است. این مقاله با روش توصیفی ا تحلیلی، آراء علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی را در ابعاد مختلف نسخ، مورد بررسی قرار داده و به این نتایج دست یافته که آیت الله جوادی در خصوص شرایط نسخ، تعداد آیات ناسخ و منسوخ و ملاکهای اثبات یا ردّ نسخ در آیات، نگاهی متفاوت و گاهی مخالف با علامه اتخاذ نموده است. به نظر میرسد که این واقعیت، از باب اطلاق جزء و اراده کل است و همچنین، امکان دارد که بتواند قابلیت تعمیم به دیدگاههای دیگر در حیطه آراء علوم قرآنی این دو بزرگوار را داشته باشد.
نوشته
هدف پژوهش بررسی تطبیقی دیدگاه‌های علامه طباطبایی و جوادی آملی در خصوص مباحث علوم قرآنی شامل : وحی، نزول قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ است. وحی یکی از مباحث بررسی شده در این پژوهش است که، این دو مفسر در زمینه‌ی معنای لغوی وحی، تقسیم‌بندی انواع وحی و تفسیر شیوه‌های وحی دیدگاه‌های متفاوتی دارند. از جمله، علامه در معنای لغوی وخی فوریت و پنهانی بودن در القاء معنا را لحاظ کرده، اما جوادی آملی تنها به پنهانی بودن وحی اشاره کرده است. در بحث نزول، تفاوت انزال و تنزیل و تبیین نزول دفعی نقاط افتراق دیدگاه‌های این دو مفسر است، اما در زمینه تعریف نزول، انواع نزول، نزول معنوی آراء مشترکی دارند. مثلا در اختلاف بین تعابیر انزال و تنزیل جوادی آملی وجود قرینه را الزامی می‌داند. بیشترین تطابق آراء دو مفسر، در عرصه محکم و متشابه است. اما شیوه بیان فرق دارد. در بحث نسخ نیز در زمینه‌ی شرایط نسخ، روش شناخت ناسخ و منسوخ، گونه‌های امکان نسخ، تعداد آیات منسوخه، ملاک‌های رد ادعای نسخ نظریات مستقلی دارند. مثلا از میان گونه‌های امکان نسخ، علامه تنها نسخ قرآن با قرآن را قبول دارد، اما جوادی آملی نسخ قرآن با سنت را هم قبول کرده است
نوشته
از جمله شخصیتهای بارز معاصر در حیطه قرآن پژوهی علامه طباطبایی و آیت الله معرفت میباشند، که آثار بر جای مانده از این دو عالم شیعی، پاسخگوی بسیاری از مسائل علوم قرآنی بوده است. از آنجا که علوم قرآنی دانشی متشکل از علوم مختلف است، این پژوهش در صدد مقایسه اندیشه و دیدگاه این دو عالم بزرگ در برخی از این علوم ) ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه( به روش توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانهای است. با بررسی دیدگاههای این دو اندیشمند روشن میگردد که هر دو قائل به نسخ به معنای حقیقی آن در قرآن بودهاند. علاوه بر این آیت الله معرفت با طرح نسخ مشروط، یک قاعده کلی )هر ناسخ و منسوخی در گرو حالت ویژه و قید مصلحت است( به دست میآورد و با ارائه نسخ تمهیدی، بسیاری از مسائل قرآنی را تحلیل و تبیین مینماید. در باب محکم و متشابه نیز دیدگاهها تقریبا یکسان است، به طوری که هر دو شخصیت معتقداند تشابه در آیات قرآن به معنای مطلق آن، که قابل درک و فهم نباشد، هرگز در قرآن راه ندارد. البته آیت الله معرفت در بیان و درک این مبحث نسبت به علامه طباطبایی از نوآوری بیشتری برخوردار است.
نوشته
نسخ به معنی زایل کردن و از بین بردن چیزی به واسطه چیزی دیگر است که پس از آن می آید. چنان که می گویند خورشید سایه را نسخ کرد و پیری جوانی را؛ و از این واژه گاه معنی «ازاله» و گاه معنای «اثبات» و گاهی هر دو امر برداشت می شود، شبهات زیادی درباره انگیزه نسخ آیات قرآن وجود دارد و پاسخ های بسیاری به آنها داده شده که از این میان دیدگاه علامه طباطبایی رحمه الله به عنوان شاخص تفسیر شیعی و آیت الله معرفت رحمه الله به عنوان شاخص علوم قرآنی شیعی اهمیت بسیاری دارد. در این نوشتار، نخست، به مفهوم شناسی مساله نسخ و تعاریف دو عالم بزرگوار و سپس به بیان اقسام نسخ از دیدگاه ایشان پرداخته شده است؛ سپس به حکمت های نسخ در قرآن از منظر علامه و آیت الله معرفت رحمه الله پرداخته شده که در مجموع چهار حکمت: تبعیت از شرایط، تخفیف، آزمایش، و ضرورت حرکت تدریجی به دست آمد. البته آیت الله معرفت رحمه الله معتقد بودند تقریبا تمام آیات منسوخ از نوع نسخ مشروط هستند. در پایان مقایسه عملکرد این دو بزرگوار در آیات منسوخ انجام شد و مشخص شد دو حکمت تخفیف و تبعیت از شرایط در آنها جاری است.
نوشته
مسأله نسخ به عنوان یکی از مسائل مهم در حوزه علوم­ قرآنی از زمان های بسیار دور مورد توجه مفسران فریقین بوده است. از نیمه قرن دوم تا کنون، نگارش­هایی خواه مستقل و خواه در ضمن مطالب دیگر در زمینه ناسخ و منسوخ وجود داشته است. نوع نگاه مفسران به این مساله مبتنی بر ملاک ها، شرائط و اقسامی است که برای آن قائل هستند. پذیرش هر یک از ملاک­ها و پذیرش هر نوع شرطی، آثار خاصی در تفسیر قرآن­پژوهان به­جای خواهد گذاشت. این پژوهش به بررسی تطبیقی میان دیدگاه علامه طباطبایی از مفسّران برجسته شیعی و امام فخر رازی از مفسّران برجسته اهل سنت و اشعری مسلک، پیرامون پدیده نسخ پرداخته و نقاط اشتراک و اختلاف این دو مفسّر بزرگ را در مساله نسخ و ریز موضوعات آن بیان نموده است. آن­چه مسلّم است، این دو مفسّر از نظر اصل تحقق نسخ در قرآن، اختلافی با یکدیگر ندارند، بلکه اختلاف ایشان در دامنه نسخ و اقسام آن می­باشد که در این میان، برخی از این اختلافات مبنایی و برخی دیگر بنایی است.
نوشته
این پایان نامه با نام : نسخ در قرآن، مطالعه ای کاربردی در مقایسه ما بین آقای خویی و علامه طباطبایی می باشد. موضوع نسخ یکی از موضوعات بسیار مهم به شمار می آید و محققان، سخنرانان و مترجمان به دلیل اهمیت زیادی که در درک اهداف آیه های قرآنی وجود دارد در این مورد بسیار تحقیق کرده اند، و حال نحوه ی مطالعه به چه صورت می باشد؟ در این میان برخی از آیه ها ادعا می شود که ناسخ یا منسوخ می باشند و سپس دیدگاه دو دانشمند و پس از آن مقایسه نظر دو دانشمند در خصوص هر آیه که کدام ناسخ یا منسوخ شده باشد، نظریاتی را ارائه می دهد: آنها در مورد امکان نسخ و انواع نسخ موافق بودند و موافق بودند که آیه نجوا منسوخ می باشد، آنها همچنین موافقت کردند که قرآن را با سنت، به ویژه سنت پیامبر اکرم، سنت ها و خبر واحد و غیره نسخ نکنند... این پایان نامه برای بررسی آراء علما می باشد و سپس بر دیدگاه آقای خوئی و علامه طباطبایی متمرکز شده و دو دیدگاه را در مقایسه با توافق و تفاوت میان آنها بررسی می نماید، دیدگاه های متفاوت و متشابه را با محققان و مفسرین و دانشمندان را مقایسه کرد، سپس توضیح انواع نسخ ، مانند نسخ حکم و تلاوت ونسخ حکم بدون تلاوت و نسخ تلاوت بدون حکم و نظر دو دانشمند در هر مورد، و نظر دو دانشمند در خصوص نسخ قرآن در سنت به واسطه ی خبر واحد ، سپس بررسی نسخ قانونی و نظر دو دانشمند در مورد ناسخ و منسوخ بودن آیه ها و اختلاف نظر بین دانشمندان از لحاظ کاربرد، زمان و پایان و خبر واحد، آیات مکی، آیات مدنی را نسخ میکند و بسیاری از امور مهمی که در خصوص موضوع نسخ می باشد، پس از آن کاربرد آیه ها نزد سید خویی، علی الخصوص آیه ی نجوا و کاربرد آیه ها نزد علامه طباطبایی، توضیح شرایط مفسر و شرایط نسخ به همراه مثال هایی از پاسخ سید خویی به برخی از علما و همچنین علامه طباطبایی و سپس در خاتمه نتایج پایان نامه را بررسی نمودیم.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer