یکی از مهم ترین مسائلی که در میان اندیشمندان و فیلسوفان اسلامی می توان مورد بررسی قرار داد تاثیر و تاثّری است که در مبانی و مسائل، در تفکرات و اندیشه های هم داشته اند. در این بین فیلسوفان و اندیشمندانی هستند که در دیگر متفکران بعد از خود تاثیر به سزایی داشته اند. این مسئله در آنجا اهمیت پیدا می کند که می توان در بین جریان های متعدد فکری، یک جریان حاکم و تاثیرگذار را شناخت و تمامی تفکرات دیگر اندیشمندان را بر اساس آن مبانی تحلیل و تفسیر کرد. از میان اندیشمندان معاصر می توان به علامه بزرگوار، سیدمحمد حسین طباطبایی اشاره کرد که در تفکرات استاد شهید مرتضی مطهری تاثیرات عمیقی را داشته است. در این نوشتار در پی آن بودیم تا با بررسی در آراء و افکار این دو اندیشمند، این تاثیر و تاثّر را شناسایی و در صورتی که اختلاف نظر در مبانی و مسائل وجود داشته باشد، کشف و تحلیل کنیم. در نوشتار حاضر با توجه به وسعت موضوعاتی که در آثار این دو اندیشمند وجود دارد به پنج موضوع اشاره و مورد بررسی قرار دادیم. در نهایت به این نتجه رسیده شد که علامه طباطبایی در مبانی فکری بخصوص نگاه توحیدی و فطری به موضوعات و مسائل، تاثیر عمیقی در استاد مطهری داشته است.
نوشته
یکی از علوم با اهمیت در قرائت قرآن، علم وقف و ابتداء است که توجه به آن سبب القای معنایی درست به مخاطب می شود. بنابراین شناخت مواضع صحیح وقف و ابتداء برای هر قاری قرآن ضرورتی است اجتناب ناپذیر، و بدین منظور ناگزیر از فراگیری علوم موثر بر وقف و ابتداء می باشد. یکی از دانش های قرآنی که تأثیری مستقیم بر نحوه اتصال یا انفصال عبارات قرآنی هنگام قرائت آنها دارد، علم تفسیر است. از آنجا که برخی برداشت های تفسیری، بر معنای عبارات قرآنی تأثیر گذار است، توجه به معنای دقیق تفسیری مشخص برای قاری قرآن و تعیین وقف و ابتدای صحیح بر اساس آن ضروری می باشد. در این پایان نامه به این سوال اصلی پاسخ داده شده است که دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در تعیین مواضع وقف و ابتداء چه تأثیری گذارده و چه وجه اشتراک یا افتراقی با دیدگاه علمای وقف و ابتداء به ویژه دانی و سجاوندی دارد. در خلال بررسی دیدگاه های علامه، مشخص گردید که تعداد 390 موضع از دیدگاه های خاص علامه، موجب تغییر در معنا و تفسیر آیات قرآنی و در نهایت مواضع وقف و ابتدایی قرائت حفص از عاصم (قرائت مشهور) می گردد. سپس تک تک این مواضع، با دقت فراوان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نوع وقف و وصل آن بر اساس تعاریف وقف های چهارگانه دانی و شش گانه سجاوندی تعیین، و در نهایت دیدگاه های علامه با هر کدام از دانی و سجاوندی مقایسه گردید. در پایان معلوم شد که از بین این تعداد، 21 موضع (5/5%) به همسانی دیدگاه علامه با دانی و سجاوندی، 41 موضع (5/10%) به همسانی دیدگاه علامه با دانی، 94 موضع (24%) به همسانی دیدگاه علامه با سجاوندی، 144 موضع (37%) به ناهمسانی دیدگاه علامه با دانی و سجاوندی، و 90 موضع (23%) به دیدگاه علامه به تنهایی بدون اینکه دانی و سجاوندی اظهار نظری کرده باشند، اختصاص دارد. کلید واژه ها : تفسیر، وقف و ابتداء، قرائت قرآن، علامه طباطبایی، المیزان، دانی، سجاوندی
نوشته
در آیات پرشماری از قرآن کریم، آفرینش همة موجودات با فعل «خلق» به خداوند استناد داده شده است؛ ولی در آیة 54 سوره اعراف، مالکیت «امر» در مقابل مالکیت «خلق» قرار گرفته و در نگاه نخست تقابل بین «خلق» و «امر» از آن برداشت می‌شود. ازاین‌رو مفسران درصدد تعیین معنای «امر» در برابر «خلق» برآمده‌اند. این مقاله، مفهوم امر را از دید مفسران با هدف تحلیل و نقد، بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که دیدگاه‌ها در این زمینه عبارت‌اند از پنج نظریة 1. فرمان، 2. کلام خدا، 3. تدبیر الهی، 4. عالم امر، 5. جنبة امری موجودات، و ادلة این دیدگاه‌ها قابل نقدند. در این میان تنها دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان راه را برای تفسیر قابل دفاع از آیه گشوده است و مقاله حاضر افزون بر تحلیل و نقد جامع دیدگاه‌های دیگر مفسران، گامی دیگر در عرضة نظریة مورد توجه علامه طباطبایی در لابه‌لای تفسیر المیزان برداشته و با ترمیم آن به دیدگاهی نو راه یافته است: تفسیر امر به جنبة غیرتعینی موجودات.
نوشته
Footer