تحقیق حاضر با هدف تبیین دیدگاه فلاسفه، عرفاء و متکلمان در خصوص خیریت ذاتی الهی و خیرخواهی خداوند در قالب تبیین عقل از سوئی و تبیین مسأله از منظر قرآن و روایات در قالب تبیین نقلی سامان یافته است.این پژوهش، تحقیقی استکشافی و با تمرکز بر متون عقلی و نقلی است و در واقع در صدد تبیین این دیدگاه است که الف) تبیین کاملی از خیریت ذاتی و خیرخواهی خداوند بر پایه دلائل استوار عقلی قابل ارائه است. ب) خیریت ذاتی و خیرخواهی مطلق خداوند به ویژه با تمرکز بر مظاهر خیرخواهی از متون نقلی قابل اصطیاد و تبیین است.صفت خیرخواهی خداوند مبتنی بر خیریت ذاتی خداوند است و این صفت برآیند و حاصل سه صفت علم مطلق، قدرت مطلق و حکمت است. علی‌رغم توجه متکلمان مسیحی به این ویژگی حق تعالی و توجه جدی به آن در آیات و روایات، در متون اسلامی چندان مورد کنکاش و توجه جدی قرار نگرفته است. در این تحقیق ابتداء جایگاه خیریت ذاتی و سپس خیرخواهی او در علوم عقلی شامل، فلسفه، عرفان و کلام بررسی شده و سپس به متون نقلی پرداخته شده است.خیر از منظر فلاسفه و عرفاء مساوق وجود و بنابراین خیرخواهی به معنای اعطاء هستی است. خیرخواهی در قالب عنایت از سوی فلاسفه و در قالب تجلی از سوی عرفاء تبیین شده است. از ثمرات تحلیل فلسفی و عرفانی خیرخواهی قول به نظام احسن هستی است.متون کلامی عمدتاً در تبیین صفات ثبوتی حق تعالی بر صفات هشت‌گانه ثبوتی متمرکز بوده‌اند و در این بین نامی از خیر به میان نیاورده‌اند تنها بعد از خواجه نصیرطوسی خیریت نیز در زمره صفات ثبوتی قرار گرفته است. اما خیرخواهی حق تعالی در اندیشه متکلمان اشاعره، معتزله و شیعه بر اساس حُسن و قبح عقلی قابل پی‌گیری است.خیرخواهی خداوند چه در قالب عنوان خیر و چه عناوین مترادف از صفات پرکاربرد در متون نقلی است و عمده نوآوری رساله حاضر معطوف به ارائه نظام خیرخواهانه مطلق حق تعالی متمرکز شده است. این نظام در بردارنده بررسی مظاهر خیرخواهی خداوند برای تمامی بشر و فارغ از کردار و رفتار مومنانه هم‌چنین بررسی مظاهر و مجالی محبت و خیرخواهی ویژه خداوند برای مومنان می‌باشد. نتیجه حاصل از تبیین نقلی حاکی از حاکمیت مطلق خیرخواهی خداوند برای بشر می‌باشد.خیرخواهی خداوند ا ز منظر نقلی دارای شبکه مفهومی گسترده و مرتبط با صفاتی چون محبت، فضل و رحمت و اعمّ از اعطاء و حرمان است و در واقع به معنای آن است که هر آن‌چه در رساندن بنده به حقیقت عبودیت لازم باشد از سوی خداوند در اختیار بشر قرار می‌گیرد. خیرخواهی خداوند در تعامل با بندگان به عنوان اصل حاکم گاه در خیرخواهی عام و برای همه و گاه به عنوان پاداش رفتار بندگان و مومنان با عنوان خیرخواهی خاص در قالب مصادیق خیرخواهی تبیین شده است. در هر دو بخش با توجه به دستاوردهای علمی مرحوم علامه طباطبائی و با هدف تحدید مباحث، با تکیه بر آراء ایشان موضوع رساله پیگیری شده است.
نوشته
تامل و اندیشه درباره خدا، جزء موضوعاتی است که از ابتدا جایگاه خاص و ممتازی در زمینه تاملات فلسفی بشر داشته است. تصور فلاسفه از حقیقت خدا با تصور عرفا کاملا متفاوت است. ذات خدا در منظر فلاسفه همان حقیقت بشرط لا است درحالی که از نگاه عرفا ذات حق تعالی حقیقت لا بشرط مقسمی است که در تمام اقسام حضور دارد و آن چیزی که فلاسفه به عنوان ذات خدا می¬نامند تنها تعینی از تعینات آن حقیقت مطلقه است. در این مقاله ابتدا به صورت اجمال دیدگاه رایج بین فیلسوفان و عارفان را بیان می‌کنیم سپس به بررسی دیدگاه علامه طباطبایی می‌پردازیم. در مقاله نشان خواهیم داد که ایشان نیز همچون عرفا ذات خدا را حقیقت مطلقه‌ای می‌داند که هیچ قید و شرطی ندارد و لازمه چنین حقیقتی وحدت آن و حضور آن در همه مقیدات است.
نوشته
«لا حدّیت ذات باری تعالی»، یعنی بساطت خدای متعال از وجود و عدم، یعنی ذات باری‌تعالی محدود به هیچ حدی نیست، به هیچ اعتبار؛ نه آغاز و پایان، نه فقدان ذاتی و نه محدودیت کمالی. لا حدّیت، اساس توحید بوده و بنا به فرمایش امام رضا(علیه‌السلام‌) نظام توحیدی ما بر اساس آن بنا شده است. بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(رحمة‌الله‌علیه)، دلیل این لا حدّیت این است که موجودات محدود، باید به یک موجود نامحدود منتهی شوند وگرنه دور یا تسلسل پیش می¬آید. طبق نظر علامه طباطبایی(رحمة‌الله‌علیه) نامحدود بودن خداوند، لوازمی دارد. نخست اینکه موجود نامحدود، واحد است، دیگر اینکه موجود نامحدود، قاهر بر ما سوی الله است.
نوشته
علامه طباطبائی در «اصول فلسفه» واقعیت را تصور ذات الهی می‌داند؛ اما در آثار گوناگون خود تصورات متفاوتی از ذات الهی (به صفت منحصر یا لوازم یا...) ارائه می‌نماید و نیز تصورات مختلفی از واقعیت تبیین می‌کند. در این مقاله تلاش شده است تا تصور مختار علامه طباطبائی از ذات الهی» بر اساس مبانی آن تبیین و تحلیل گردد. این تصور همان واقعیت ورای اطلاق و تقیید است؛ اما تبیین و تحلیل تصور ذات الهی به عنوان واقعیت مقید واقعیت مطلق در برابر مقید و مطلق واقعیت» مطابق با تصور مختار از ذات و مبانی موردنظر علامه طباطبائی نیست؛ هرچند, میان این تصورات با ابتنا بر مبانی مختلف,» سازگاری برقرار است. در نهایت با تحلیل نحوه شکل‌گیری واقعیت مطلق در ذهن از دیدگاه علامه طباطبائی» روش انتزاع علامه به تصور سلبی و سلب تصور متوط می‌گردد.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer