هدف این مقاله، بیان تاریخ پیامبراسلام صلی الله علیه و آله نیست، هدف بیان قواعد روش معرفت تاریخی در قرآن‌ کریم است. از این رو ابتدا چهار قاعده زیر بیان شده است: 1- از نظر قرآن کریم همه حوادث گذشته بشر، حادثه تاریخی نیست (نظر شهید صدر)؛ 2-معیار تشخیص حادثه تاریخی، حاکمیت سنت‌های تاریخی بر آن حادثه است (استدلال‌ شهید صدر)؛ 3- برخلاف نظریه فیلسوفان جدید تاریخ غرب (هیوم، پروفسور کار و دیگران) که عقیده به نقش خدا در تاریخ نداشته و همه تاریخ را ملک بشر می‌دانند (نظریه تفویض در تاریخ) از نظر قرآن کریم خداوند برای هدایت بشر و پیروزی پیامبران الهی در مرحله ابلاغ رسالت، حوادث تاریخی خاصی به‌وجود می‌آورد (مانند گلستان شدن آتش بر ابراهیم و غرق شدن فرعون در دریا و نجات حضرت موسی و بنی‌اسرائیل) ؛ 4-عدم تضاد قوانین تاریخی، مشروط به اراده و اختیار انسان‌ها در تاریخ. غزوه بدر در تاریخ پیامبراسلام صلی الله علیه و آله به عنوان نمونه‌ای برای تطبیق این قواعد ذکر شده و هدف، بیان‌ تاریخ غزوه بدر نیست. ضمنا در جریان بررسی غزوه بدر در قرآن، دیدگاه مورخان اسلامی درباره این‌ حادثه مطرح و تضاد آن دیدگاه با نظریه قرآن بیان شده است.
نوشته
عهد تدوین پس از صحابه و تابعین، علی رغم احساس نیاز بیشتر به اجتهاد در تفسیر، همچنان موءلفان و مفسران به شیوه مأثور، قرآن را می‌فهمیدند و می‌فهماندند، اما به تدریج که نواقص و نقایص تفسیر روایی محض آشکار شد، مفسران جای بیشتری برای دخالت دادن عقل در فهم آیات الهی باز کردند. چگونه می‌توان فهم آیات الهی را که اساس اعتقادات اسلامی‌است، به اخباری مستند کرد که جز گمان نمی‌آفرینند و جز ظن ـ هر چند قوی‌ـ پدپد نمی‌آورند؟ مرحوم علامه طباطبایی در ذیل آیات 83 ـ 77 سوره هود، پس از بررسی اقوال مختلف درباره حجیت اخبار در مسائل اعتقادی و از جمله تفسیر قرآن به صراحت می‌گوید: والذی استقر علیه النظر الیوم فی المسألة إن الخبر ان کان متواترا او محفوفا بقرینة قطعیة فلاریب فی حجیتها، و اما غیر ذلک فلاحجیة فیه الا الاخبار الواردة فی الاحکام الشرعیة الفرعیة اذا کان الخبر موثوق الصدور بالظن النوعی فان لها حجیة. بدین رو نباید ریشه این نوع تفسیر و فهم قرآن را در عصر تابعین دید53، بلکه بسی پیشتر از آن، تفسیر اجتهادی قرآن آغاز شده بود؛ یعنی از زمان نزول نخستین آیات: محمد حسین ذهبی، نویسنده التفسیر و المفسرون54 تفسیر را در اعصار نخست به سه مدرسه مکی، مدنی و عراقی تقسیم می‌کند و می‌افزاید که در همان دوران مدرسه و مکتب عراق، رویکردی اجتهاد گونه به قرآن داشتند. این سخن، دست کم در میان شیعیان، منکری ندارد و طرفداران تفسیر اجتهادی نیز می‌پذیرند که فهم کامل، دقیق، جامع و درک همه رموز و اسرار قرآن، در انحصار صاحبان عصمت و رسالت است، و جز ایشان را راهی به سویدای قرآن نیست.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer