موضوع مقاله، بررسی مقایسه ای دو مفهوم حکومت و مصلحت در اندیشه دو اندیشمند معاصر، امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی(ره) است. علامه طباطبایی(ره)، این دو مفهوم را در چارچوب نظریه ادراکات اعتباری تحلیل می کند و با استناد به آیات قرآن کریم، تحلیل فلسفی خود را مورد تایید شارع مقدس نیز می داند. تحلیل امام خمینی(ره) در متنی فقهی ارائه شده است و چنانکه قابل مشاهده است تحلیلی عقلی و مبتنی بر دریافتی عقلی و نظری از ماهیت حکومت و نسبت آن با مصلحت است. تحلیل عقلی یاد شده منظری است که امام خمینی(ره) براساس آن، درباره احکام شرع و موضوعاتی چون ولایت فقیه و یا ولایت مطلقه فقیه و نیز مصلحت، به تحلیل و بررسی می پردازد و نظر اجتهادی خود را عرضه می دارد. در این راستا امام خمینی(ره) از تحلیل احکام به حکومت اسلامی یا ولایت فقیه و حدود اختیارات آن منتقل می گردد و علامه طباطبایی(ره) همان گونه که در تحلیل فلسفی خود، اجتماع را بر حکومت مقدم می دارد، از تحلیل خطاب احکام به اجتماع اسلامی و تقدم آن بر حکومت اسلامی نایل می آید. امام خمینی(ره) تشخیص مصلحت را برعهده کارشناسان نهاده است و علامه طباطبایی(ره)، آن را به شورای عمومی و تفکر اجتماعی ارجاع می دهد. هر یک از این دو اندیشه، در کنار اشتراکاتی که دارند، از توانایی ها و ویژگی های خاص خود برخوردارند.
نوشته
بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی مصحلت عبارت است از «بودن شیء بر مقتضای طبیعت اصلی خودش، به گونه ای که خیر و فایده شایسته و درخور، بر آن مترتب شود؛ بدون اینکه فاسد و از آثار خوب، محروم شود.». این معنای مصلحت، قابل تحلیل به پنج مولفه است: 1. «مصلحت»، امر وجودی مستمر است؛ 2. «مصلحت»، مقتضای طبیعت اصلی اشیاست؛ 3. شرط اقتضای طبیعت، فقدان مانع و قاسر است؛ 4. اثر اقتضای طبیعت اصلی اشیا، در صورت فقدان مانع و قاسر، ترتب خیر و نفع درخور شان اشیاست؛ 5. طبیعت اصلی اشیاء، به مصلحت میل دارد. تحلیل ارائه شده از «مصلحت»، عنوانی کلی است که قیودی می پذیرد و با اعتبار آن قیود، مصلحت به گونه های مختلف تقسیم می شود که عبارت اند از مصلحت های «نفسی و نسبی»، «نسبی و مطلق»، «منسوب به ذات و عمل»، «تکوینی و تشریعی»، «ثابت و متغیر»، «فردی و اجتماعی» و«مادی و معنوی».
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer