یکی از عظیم‌ترین و مهلک‌ترین رذائل اخلاقی مطرح در حوزه دین، رذیلت ریا و تظاهر دینداران به انجام اعمال و رفتار عبادی و اخلاقی خود، در برابر دیدگان افراد است. ماهیت ریا به گونه‌ای است که نیت و انگیزه اصلی از انجام عمل، جلب توجه و محبوبیت در میان بندگان برای رسیدن به اهداف خودپسندانه و جاه‌طلبانه است. آنچه در این رساله بررسی می‌شود توصیف ماهیت ریا، عوامل زمینه‌ساز و پیامدهای زیانبار آن است. از آنجایی که در اخلاق دینی، نیت و انگیزه عمل باید فقط برای خشنودی خداوند و نه بندگانش، انجام پذیرد، نیت غیرالاهی خط بطلانی است بر اعمال عبادی و اخلاقی فرد و موجبات خروج وی را از حوزه ایمان فراهم می‌کند. روش پژوهشی این رساله، توصیفی- استنباطی است و در آن از آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع) بهره برده شده است. در راستای نیل به این مقصود، از دیدگاه‌های تفسیری فیض کاشانی و علامه طباطبایی، درباره آیات و روایات مربوط به ریا استفاده شده است. با تأمل و غور در آیات قرآن و تفاسیر این دو مفسر بزرگوار، این نتایج به دست آمد که در اخلاق اسلامی، از رذیلت ریا به عنوان شرک خفی نام برده‌اند، به گونه‌ای که فرد ریاکار فردی مشرک است که به خدا و روز قیامت ایمان ندارد. همین امر است که اساس هر گونه فعالیت عبادیِ از روی ریا را بی‌ارزش و باطل می‌کند. از عوامل زمینه‌ساز در به وجود آمدن این رذیله مهلک، می‌توان به حب جاه و مدح، پیروی انسان از هوای نفس و مهم‌تر از همه فقدان ایمان اشاره کرد. علاوه بر این، رذیلت ریا می‌تواند پیامدهای اجتماعی ناگواری همچون رواج دروغ، فریب و بی‌اعتمادی را در جامعه اسلامی در پی داشته باشد. بنابراین، خالص کردن نیت از هر گونه شائبه ریایی و توجه به مضرات آن در دنیا و آخرت می‌تواند راهکارهای درمان این رذیلت اخلاقی باشد.
نوشته
Footer