یکی از عظیم‌ترین و مهلک‌ترین رذائل اخلاقی مطرح در حوزه دین، رذیلت ریا و تظاهر دینداران به انجام اعمال و رفتار عبادی و اخلاقی خود، در برابر دیدگان افراد است. ماهیت ریا به گونه‌ای است که نیت و انگیزه اصلی از انجام عمل، جلب توجه و محبوبیت در میان بندگان برای رسیدن به اهداف خودپسندانه و جاه‌طلبانه است. آنچه در این رساله بررسی می‌شود توصیف ماهیت ریا، عوامل زمینه‌ساز و پیامدهای زیانبار آن است. از آنجایی که در اخلاق دینی، نیت و انگیزه عمل باید فقط برای خشنودی خداوند و نه بندگانش، انجام پذیرد، نیت غیرالاهی خط بطلانی است بر اعمال عبادی و اخلاقی فرد و موجبات خروج وی را از حوزه ایمان فراهم می‌کند. روش پژوهشی این رساله، توصیفی- استنباطی است و در آن از آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع) بهره برده شده است. در راستای نیل به این مقصود، از دیدگاه‌های تفسیری فیض کاشانی و علامه طباطبایی، درباره آیات و روایات مربوط به ریا استفاده شده است. با تأمل و غور در آیات قرآن و تفاسیر این دو مفسر بزرگوار، این نتایج به دست آمد که در اخلاق اسلامی، از رذیلت ریا به عنوان شرک خفی نام برده‌اند، به گونه‌ای که فرد ریاکار فردی مشرک است که به خدا و روز قیامت ایمان ندارد. همین امر است که اساس هر گونه فعالیت عبادیِ از روی ریا را بی‌ارزش و باطل می‌کند. از عوامل زمینه‌ساز در به وجود آمدن این رذیله مهلک، می‌توان به حب جاه و مدح، پیروی انسان از هوای نفس و مهم‌تر از همه فقدان ایمان اشاره کرد. علاوه بر این، رذیلت ریا می‌تواند پیامدهای اجتماعی ناگواری همچون رواج دروغ، فریب و بی‌اعتمادی را در جامعه اسلامی در پی داشته باشد. بنابراین، خالص کردن نیت از هر گونه شائبه ریایی و توجه به مضرات آن در دنیا و آخرت می‌تواند راهکارهای درمان این رذیلت اخلاقی باشد.
نوشته
امروزه تلاشهایی برای معناشناسی مفاهیم قرآنی به مدد روشهای نوین آغاز شده است. در این مقاله سعی شده است، دستاورد ایزوتسو در معناشناسی مفهوم صدق را که براساس مکتب قوم ـ معناشناختی انجام داده است با معناشناسی همین مفهوم که علامه طباطبایی با روشهای سنتی انجام داده مقایسه کنیم تا با میزان کارامدی هر کدام از این روشها در عمل آشنا شویم. در این جهت گفتنی است که علامه طباطبایی براساس مبانی معناشناسانه خود که می‌توانیم آنرا در گروه مکاتب ذات‌گرایانه جای دهیم صدق را در اصل به معنای خبر مطابق با واقع دانسته که با بهره‌گیری از عنصر مطابقت که در این واژه وجود دارد به صورت مجازی به معانی دیگری مثل مطابقت رفتار با اعتقاد یا مطابقت ظاهر با باطن هم استعمال می‌شود. ایزوتسو معتقد است مفهوم صدق در جهانبینی اسلام در کنار معنای راستگویی، معنای جدیدی گرفته و آن امانت‌داری و پای‌بندی به عهد و پیمان است. در بررسی نهایی مشخص شده است هر چند ایزوتسو و علامه با بهره‌گیری از روشهای متفاوت توانسته‌اند تا حد قابل توجهی در معناشناسی صدق موفق باشند اما هر دو نظریه در معنایی که از مفهوم صدق ارائه داده‌اند حاوی نقاط مبهمی هستند و این نشان‌دهنده نیاز به مبانی یا روشهای دقیق‌تر در معناشناسی مفردات قرآن است.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer