نوشته
ازجمله پیش نیازهای تفسیر قرآن در اختیار داشتن قرائت ابلاغ شده از سوی پیامبر است از نظر علامه طباطبائی(ره) این قرائت اکنون در میان قرائت های مختلف پنهان است و به همین جهت برای بازیابی آن به قرائت های مختلف توجه کرده و با توجه به آنها تفسیر گران سنگ المیزان را نگاشته است. وی با رد تواتر قرائات و تنها مشهور دانستن آنها و منحصر ندانستن قرائت صحیح در قرائت عاصم، به قرائت های دیگر نیز توجه دارد؛ چراکه به باور ایشان سه خصیصه صحت سند، موافقت با قواعد عربی و مطابقت با رسم مصحف در این قرائات وجود دارد. از نظر علامه، قرائن بازیابی قرائت پیامبر عبارت اند از: افصحیت، سیاق آیات، قواعد صرفی، سازگاری با مفاد آیات، دلیل عقلی و نیز روایات. وی بر پایه روایات معصومین(ع) بر این باور است که ایشان به پیروی از قرائت مشهور فرمان داده اند و لذا از قرائت منسوب به ائمه(ع) تنها به عنوان موید یا به عنوان تفسیر آیات استفاده می کند.
نوشته
امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان است و آیات قرآن کریم آنان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده است. امادر مورد قلمرو، شرایط وکیفیت وجوب این واجب الهی در بین گرایش­های کلامی مطرح در دنیای اسلام اختلاف دیدگاه­هایی وجود دارد. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علی­رغم شباهت در بعضی ویژگی­های امربه معروف و نهی از منکر، تفاوت­هایی در این مسئله با یکدیگر دارند. این امر، موجب شده همواره بین مفسران و متفکران این سه مذهب تضارب آراء در مورد ویژگی های امر به معروف ونهی از منکر وجود داشته باشد. تحلیل و نقد آراء کلامی و دیدگاه­های این متکلمان و مفسران اسلامی، موجب تبیین راه حق می­شود.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیوه تطبیقی به واکاوی مسئله امر به معروف و نهی از منکر در آیات 104 و110 سوره آل عمران و 17 سوره لقمان از منظر سه مفسر برجسته اسلامی: علامه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری، در تفاسیر المیزان، مفاتیح الغیب و کشاف می­پردازد. اگرچه مفسران فوق در اصل وجوب امر به معروف و نهی از منکر اتفاق نظر دارند و آن را اجماعی امت می­دانند؛ اما در مورد کیفیت وجوب وشرایط آنبا هم اختلاف دیدگاه دارند.
نوشته
"وی می نویسد: (ما براین ویژگی قرآن تأکید می کنیم، زیرا به نظر ما ویژگی واقعگرایی و پویایی، مهمترین کلید راهیابی به مفاهیم ومعارف قرآنی و شناخت دیدگاهها واهداف وحی است) 12 خاتمیت رسالت وجاودانگی قرآن از جمله پیش فهمهای مفسران قرن چهارده که برنوع نگرش و انتظارات آنان تأثیر به سزایی گذاشته و سید قطب نیز در زمره آنان قرار دارد، موضوع خاتمیت رسالت پیامبر اکرم(ص) وجاودانگی قرآن می باشد؛ زیرا کسی که هستی را حکیمانه و هدفدار می شناسد و به حقانیت وکمال و واقعگرایی وحی معتقد است، هرگاه بداند خداوند، آخرین سخنان را با بشر درمیان گذاشته واز او خواسته است تا برای همیشه به آن سخنان وفا دار ومعتقد بماند و بدانها تکیه کند، از مجموع این باورها، این انتظار سربرمی آورد که پس باید قرآن، به گونه ای باشد که همه نیازها را پاسخ دهد تا بتواند پایدار بماند و مورد اتکا و اعتماد باشد. 32 وی ضمن نگاهی دقیق به چگونگی تکامل جوامع اسلامی، به پاسخگویی برخی شبهات در زمینه ثبات برخی باورهای دینی و نسبت آنها با تحولات اجتماعی پرداخته و می نویسد: (ممکن است گفته شود که اگر روش اسلام، روشی فراگیر و ناظر به همه نیازهای زندگی است، باید تحول را بپذیرد چه این که اگر نپذیرد، مایه رکود جامعه و مانع تحول و تکامل آن می شود!… درپاسخ باید گفت: علوم ومعارف انسان بر دوگونه اند، برخی متحولند مانند دانشهای مربوط به صنعت وآنچه به جنبه مادیت زندگی مربوط می شود و برخی ثابتند؛ مانند آنچه به معارف الهی (هستی شناسی وجهان بینی، اخلاق و… ) باز می گردد… وخلاصه این که جامعه بشری برای سیر درمسیر کمال و تعالی، نیازمند آن نیست که در همه ابعاد هر روز متحول و دگرگون شود، بلکه این تحول درجنبه صنایع و تجربیات بشر صورت می گیرد و اسلام هم با این تحولات هیچ ناسازگاری ندارد… بلی اگر این تحول در ابعاد اعتقادی واخلاقی همراه با تغییر اوضاع اجتماعی و شرایط محیطی تصویر شود بگونه ای در پرتو تغییر زمان، حسن و قبح و خوب و بد و شایسته و ناشایست و عدل و ظلم جایشان عوض شود!"
نوشته
این گرایش در تفاسیر پیشینیان‌ مورد توجه نبوده و جدیت مفسران پیشین-حتی برخی مفسران معاصر-با تبیین کلام‌ وحی از بعد فردی و لوازم آن بوده است و طرح مباحثی چون حکومت،آزادی،عدالت‌ اجتماعی،نظم اجتماعی،مشکلات امت اسلامی،علل عقب‌ماندگی مسلمانان،تنظیم‌ حیات اجتماعی،توجه به ابعاد مادی و معنوی در اسلام،پاسخ به شبهات مستشرقان در باب حدود و دیات،حقوق زن،اقلیتهای مذهبی و دیگر مسائل و بحث‌های کلامی و فقهی،که بگونه‌ای با مسائل اجتماعی مربوط می‌شود،در این تفاسیر مطرح نبوده و یا کمتر عنوان شده است. به عبارت دیگر،مفسر اجتماعی در این روشن تلاش می‌کند بین نظریهء قرآن در زمینهء مسائل اجتماعی،با هدف اجتماعی‌ هماهنگی برای قرار نماید؛زیرا مفسر حیات سالم جامعهء بشری را براساس نظریات قرآنی‌ امکان‌پذیر می‌داند. ارایه ارزشهای قرآنی در شکل اجتماعی و توفیق جمع بین مسائل‌ اسلام و قضایای انسان معاصر،ابعاد گوناگونی دارد؛زیرا از سویی باید اندیشه‌های‌ قرآنی با اوضاع و احوال و نیازهای عصر جدید و تحولات اجتماعی تطبیق داده شود و از دیگر سو،راه حلی مشخص برای تحصیل سعادت و خوشبختی جامعهء اسلامی،با توجه‌ به شرایط و خصوصیاتی که مفسر در عصر خود شاهد آن است،به دست می‌اید. 3)تفاوت دو برداشت از تفسیر اجتماعی در اینجا این سؤال مطرح است که چه فرقی بین تعریف نخست با تعریف دوم وجود دارد؛به عبارت دیگر ثمرهء نزاع چه خواهد بود؟ پاسخ آن است که گرچه در هر دو تعریف،اندیشهء اجتماعی مفسر،رنگی به مباحث‌ تفسیری او می‌دهد و تبیین مفاهیم قرآن فردگرایانه نبوده،بلکه با«صبغهء اجتماعی» همراه است،اما براساس تعریف اول،تلاش و جدیت مفسر تنها در بررسی خصوصیات‌ بشر و سپس ارایه راه حلهای تربیتی و اجتماعی و تقنینی است و مفسر همانند یک‌ جامعه‌شناس و یلسوف تاریخ،با تحلیل و ارزیابی مسائل اجتماعی در پی راه حل‌ مشکلات است."
نوشته
خبر
تحقیق حاضر به دنبال بررسی تطبیقی مفهوم عصبیت مذموم در تفاسیر فریقین با روش توصیفی و تحلیلی است. این تطبیق بین تفاسیر المیزان علامه طباطبایی(ره)، مجمع البیان طبرسی، نمونه ی مکارم شیرازی، مفاتیح الغیب فخررازی، درالمنثور سیوطی، روح البیان بروسوی و کشاف زمخشری انجام شده است. از تطبیق این تفاسیر برداشت می شود که همه ی مفسرین مذکور متفق القول، عصبیت مذموم را محکوم کرده و درباره ی عواقب و پیامدهای خطرناک آن هشدار داده اند، عواقبی چون داشتن حجاب بر دیدگان، کافر و مشرک شدن، کر و لال و در ظلمات بودن، محشور شدن با اعراب جاهلی، تبعیت از شیطان، گرفتار شدن درآتش دوزخ، تفرقه و از بین رفتن وحدت بین مسلمانان و ... که هر کدام از آن ها برای شقاوت و سیاه روز شدن افراد در دنیا و آخرت کفایت می کند. برای در امان ماندن از این پیامدهای شوم، مخصوصا برای حفظ وحدت بین مسلمانان باید از دامن زدن به اختلافاتی که موجب بروز تعصبات بی مورد می شود، خودداری کرد و برای جلوگیری از پیدایش این صفت رذیله و یا درمان آن می توان از عواملی چون قیام لله، تفکر، تقوا، توجه به پیامدهای شوم عصبیت، جهت دادن و هدایت کردن تعصبات مذموم به سوی تعصبات مطلوب و ممدوح، صبر، تسلیم در برابر حق، بالا بردن سطح فرهنگ و ایمان انسان ها و ... استفاده کرد که در آیات و روایات به آن ها اشاره شده است
نوشته
هدفمندی سوره های قرآن،امروزه یکی از مباحث مهم و تاثیرگذار قرآن پژوهی معاصر شناخته می شود. ارتباط ناگسستنی آن با مباحث علوم قرآنی موجب شده تا رویکردی عمومی از اوائل قرن چهاردهم تاکنون نسبت به این مبحث نوین قرآنی بشود. قرآن پژوهان و مفسرانی که به هدفمندی سوره های قرآن گرایش دارند،براین باورند که هرسوره بسان جامعیت واحد و مجموعه ای منظم بوده و دارای شخصیت و روحی مستقل است که درکالبد تمام آیات آن جریان دارد. شناخت اهداف و مقاصد سوره ها تاثیر شگرفی برفهم و تفسیرآیات قرآن داشته و بر اثر آن می توان شناختی جامع وکامل نسبت به سوره های قرآن بدست آورد.یکی ازویژگی‌های بسیاربرجسته تفسیرالمیزان ،تعهد و الزام علامه طباطبایی در بیان اهداف و مقاصد سوره های قرآن بوده و هدف مقاله حاضر موشکافی وبرجسته نمودن این ویژگی معقول خواهدبود.تحقیق حاضرازنوع "مطالعات اسنادی(کتابخانه ای)"وروش پژوهش" مطالعه وفیش برداری "مباحث آغازین سوره های قرآن درتمامی مجلدات چهل گانه ترجمه فارسی تفسیرالمیزان(تحت عنوان بیان) درنظرگرفته شده است. علامه محمدحسین طباطبائی نخستین مفسر شیعی بوده که درتفسیرخودبه اهداف و مقاصد سوره ها و بلکه به ساختارسوره ها توجه کرده است.وی با گشودن فصلی درابتدای هرسوره با عنوان"بیان"هدف و غرض اصلی سوره را مورد بررسی قرارداده و در لابلای تفسیر خود مبانی نگرش ساختاری به قرآن رااستوارنموده و روشهای راهیابی به اهداف سوره ها را نیز ترسیم کرده است.
نوشته
تحقیق حاضر پژوهشی در مساله نفخ روح در آدم در تفسیر «المیزان» و «تفسیر مثنوی مولوی» اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تبیین می‌نماید اینکه خداوند روح دمیده‌شده در آدم را به خود منسوب و اضافه نموده، از روی شرافت دادن به این روح و نیز از باب اضافه لامی است که اختصاص و ملکیت را می‌رساند. علامه جعفری ضمن نقد و بررسی علمی نظرات دانشمندان به تبیین و تکمیل نظریه‌ای می‌پردازد که معتقد است یکی از اوصاف کمالیه خداوند، حیات به معنای عمومی بوده و همین صفت منشا بروز روح انسانی و ملکوتی در آدمیان نیز هست و به همین جهت همه موجودات، خصوصا انسان را جلوه‌گاه صفات الهی می‌دانند لذا فرموده خداوند ﴿و نفخت فیه من روحی﴾ اضافه حقیقی بوده و احتیاجی به تاویل ندارد. ایشان با واکاوی بعد دیگر موضوع، میزان بهره‌مندی انسان از نسیم روح الهی را به مساله ایمان و تعهد و احساس مسئولیت در عالم وجود، مرتبط و وابسته می‌داند.
نوشته
هدف پژوهش برقراری ارتباط هر چه بیشتر در بین فقها با قرآن کریم به عنوان مهمترین و نخستین منبع فقاهتی از طریق ارجاع مباحث فقهی به تفاسیر و استخراج نظرات قابل ملاحظه مفسرین از متن قرآن کریم و ارایه این نظرات به جامعه فقهی. روش پژوهش کتابخانه ای به شیوه فیش برداری و رجوع به منابع معتبر فقهی است. طرح پژوهش با مراجعه به کتب آیات الاحکام و همچنین مقایسه با نظرات مطروحه در تفسیر شریف المیزان - ابواب حدود و جنایات و قصاص به عنون وجوه قابل بررسی استخراج و با مقایسه نظرات مطروحه در این خصوص نقاط اشتراک نظرات علامه طباطبایی با سایر مفسرین و فقها و همچنین نقاط ویژه برجسته نظرات ایشان مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجه کلی نشان می دهد با وجود آنکه مرحوم علامه در تفسیر المیزان بنابر ورود به بحثهای تخصصی فقهی را نداشته، لکن از آنجا که طبیعت برخی از آیات قران کریم به گونه ای است که مستقیما احکام الهی را مطرح فرموده مفسر قرآن ناگزیر است که در تفسیر این آیات متعرض بحث فقهی آن هم بشود. و لذا در این حالت نظرات صائب مرحوم علامه ( ره ) با توجه به دیدگاههای اجتماعی، فلسفی و کلامی ایشان مطرح و در مواقع راهگشا می باشد و لزوم مراجعه هر چه بیشتر به منابع تفسیر را برای محققین تاکید می کند.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer