مسئله شر به عنوان یکی از مشکل‌ترین مسئله‌های است که در حوزه فلسفه و اندیشه‌های دینی به آن پرداخته شده است. برای بررسی شر و اندیشه‌های مربوط به آن اندیشمندان بزرگی در جهان غرب و جهان اسلام قدم برداشته‌اند و در رساله حاضر به بررسی نظر دو تن از متفکران بزرگ جهان اسلام علامه طباطبایی و فخر رازی در تبیین و تحلیل مسأله شر در عالم حیوانات پرداخته‌ایم. علامه در تحلیل وجود شر، تعقل، اختیار و حشر در عالم حیوانات و در تبیین‌های آن‌ها بیانی روشن و صریح دارد، اما در مقابل فخر رازی به صراحت کامل سخن نگفته است. هر دو اندیشمند وجود شر را امری عدمی می‌دانند و بیان می‌کنند که شر چیزی جز عدم خیر نیست. از آن‌ها حیوانات همانند انسان‌ها محشور می‌شوند و از گونه‌ای فهم و شعور درونی برخوردارند. علامه این شعور درونی را را به اندازه‌ای می‌داند که می‌توان بر اساس آن برای حیوانات اراده و اختیار، حق حیات و آزادی و حتی تکلیف را ثابت کرد و هدف حشر حیوانات را نیز دادخواهی و احقاق حقوق آن‌ها می‌داند. اما فخر رازی این کار را به دلیل خواست خداوند شدنی می‌داند و هدف خاصی را برای آن معین نکرده است. علامه با صراحت از تعقل، تسبیح زبانی و تکلیف حیوانات سخن گفته است. البته تعقل و تکلیف و گفتار حیوانات نوعی مخصوص به خود آن‌‌ها می‌داند که با انسان‌ها متفاوت است اما فخر رازی در مواردی و برای برخی حیوانات این ویژگی‌ها را پذیرفته است. علامه تصریح می‌کند که بین حشر حیوانات و برخورداری آن‌ها از اراده و اختیار ارتباطی مستقیم برقرار است که بیان فخر رازی از چنین صراحتی تهی می‌باشد.
نوشته
نوشته
مسأله «شر»، که به صورت قرینه‌ای و منطقی مطرح شده و به آموزه‌های دینی جرح و نقد وارد نموده، دست‌مایه انتقادی قوی علیه اعتقادات دینی شده است؛ دین‌پژوهان تلاش کرده‌اند تا با ارائه آراء خود به انتقادها پاسخ دهند؛ صدرا و علامه طباطبایی شرور را امری عدمی دانسته و معتقدند که شرور تحقق عینی نداشته و تمام امور خارجی خیر هستند. ولی براساس وجود رابط و مستقل بین نظریه علامه و صدرا تفاوت اساسی وجود دارد؛ زیرا از منظر صدرا به وجود رابط دو نظر می‌توان افکند، نظری استقلالی و نظری ربطی. در منظر صدرا، وجود رابط دارای ماهیت بوده و منشأ شر است و ماهیت ثانیا و بالعرض موجود می‌باشد و از این طریق شر نیز ثانیا و بالعرض موجود است. از منظرعلامه طباطبایی موجودات در خارج همه حیثیتشان تعلق و ربط است و وجودات رابط ماهیت نداشته و تنها ذهن می‌تواند با توجه و التفات، رابط را مستقل دیده و از آن مفهوم ماهیت انتزاع کند. پس شرور که حاصل از ماهیت هستند، نیز امری ذهنی خواهند بود.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer