برهان جهانشناختی ازجمله براهین اثبات وجود خداست که از زمان افلاطون تاکنون مورد توجه فلاسفه بوده است. در این مقاله تقریرات علامه طباطبایی از این براهین، بویژه برهان علت و معلول و برهان حرکت و محرک مورد بررسی قرار گرفته و آراء ایشان در این زمینه با آراء شیخ اشراق مقایسه شده است. باین منظور، براهینی که شیخ اشراق در این باب مطرح نموده است از آثارش اخذ و گزاش شده است. سپس در یک بررسی تطبیقی میان تقریرات علامه و آراء شیخ اشراق، اقتباسهای او از سهروردی و نیز از نوآوریها او نسبت به شیخ اشراق تبیین شده اند. در این مبحث نوآوریهای علامه نسبت به شیخ اشراق قابل توجه است و اکثربراهین علامه نسبت به ادله شیخ اشراق برتری دارند.
نوشته
برهان جهان‌شناختی کلامی اولین بار، توسط ویلیام کریگ در تفکر غرب مطرح شد. ویلیام لین کریگ فیلسوف تحلیلی و متکلم مسیحی آمریکایی و عضو هیئت علمی مدرسه‌ی الهیات تالبوت، دانشگاه بیولا و دانشگاه باپتیست هاستن است. او با احیای این برهان در کتاب «برهان جهان-شناختی کلامی» در صدد اثبات وجود خداوند می‌باشد.مقدمه‌ی دوم این برهان مبتنی بر دستاوردهای جدید علمی به‌خصوص در قلمروی فیزیک و کاسمولوژی است و از این‌رو مورد توجه تجربه‌گرایان قرار گرفته است. از آن‌جا که این برهان قابل مقایسه با برهان حدوث در تفکر سنت اسلامی است، پرداختن به آن حائز اهمیت است. در این تحقیق علاوه بر تبیین برهان کریگ در کتاب «برهان جهان‌شناختی کلامی»، سعی داریم آن را از منظر تفکر اسلامی و به طور خاص‌ از نظر علامه طباطبایی بررسی و ارزیابی نماییم. این پژوهش بر اساس شیوه‌ی تحلیلی-تطبیقی صورت گرفته است و ابتدا بخش‌هایی از کتاب «برهان جهان‌شناختی کلامی» ترجمه گردیده است و سپس مقدمات و نتیجه‌ی برهان مورد تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش به این نتیجه رهنمون می‌شود که مقدمه‌ی اول برهان کریگ -که متضمن علّت داشتن حادث می‌باشد - در کلام اسلامی مورد قبول است. در فلسفه‌ی اسلامی نیز اگرچه ملاک نیازمندی معلول به علّت، حدوث معلول نمی‌باشد ولی با در نظر گرفتن حدوث به عنوان نشانه‌ای از معلولیت، می‌توان این مقدمه را‌پذیرفت. مقدمه‌ی دوم برهان - که متضمن حدوث عالم است- در کلام اسلامی‌پذیرفته شده و در فلسفه‌ی اسلامی غیر‌قابل‌قبول است. نتیجه‌ی برهان - که وجود خداوند را استنتاج می‌کند- در تفکر اسلامی مورد قبول است، اما طریقی که این برهان در استنتاج وجود خدا طی می‌کند، مورد نقد فلاسفه‌ی اسلامی قرار گرفته است.
نوشته
درباره ما
عضویت
تماس با ما
جهت عضویت در خبرنامه،اطلاع از تازه ترین جلسات، گرد همایی ها و کتاب های چاپ شده ایمیل خود را وارد کنید.

  • .با ما همراه باشید
  • .حقوق مربوط به این سایت متعلق به "سایت علامه طباطبایی" بوده و هرگونه کپی اطلاعات با ذکر منبع مجاز می باشد
Footer